Dlaczego dostępność e-booków jest ważna dla osób niewidomych i niedowidzących?

Każdy wydawca pragnie, by jego materiały trafiły do jak największej grupy czytelników. Stara się więc podążać za nowymi trendami, słuchać głosów potencjalnych odbiorców i odpowiadać na pojawiające się potrzeby. Tym sposobem, tradycyjne książki w wersji papierowej coraz częściej zastępują książki cyfrowe, zwane również E-bookami.

Dostępność cyfrowa sprawia, że treści są zrozumiałe i dostępne dla każdego, niezależnie od wieku, wykształcenia czy umiejętności technicznych.

Czy wyżej wspomniana cyfryzacja ma szczególne znaczenie dla osób niewidomych i niedowidzących?

Widzimy coraz gorzej

Na świecie żyje obecnie około 45 milionów ludzi niewidomych i 269 milionów z zaburzeniami widzenia, a do 2050 r., jak prognozuje raport opublikowany przez „Lancet Global Health", ponad trzykrotnie zwiększy się na świecie liczba osób, które stracą wzrok. Głównym powodem takiej sytuacji jest gwałtowne i nieuniknione starzenie się społeczeństwa. Jeszcze kilkanaście lat temu, o ile czytelnik nie był w stanie odczytać wydrukowanego na papierze tekstu, musiał zrezygnować z tak powszechnej formy rozrywki i edukacji, jaką jest książka.

Co to jest dostępność cyfrowa

W dzisiejszych czasach, to właśnie technologia odgrywa coraz większą rolę w naszym codziennym życiu, Dzięki niej również osoby z ograniczoną sprawnością mogą zapoznać się z treściami w wersji elektronicznej. cyfryzacja książek staje się zatem nie tylko naturalnym krokiem w upowszechnianiu i rozwoju literatury czy nauki, ale również niezwykle ważnym narzędziem w walce z wykluczeniem. Inaczej mówiąc, dostępność cyfrowa sprawia, że treści pozostają dla nas zrozumiałe nawet wtedy, gdy nasza sprawność czy umiejętności ulegną ograniczeniu.

Dostępny produkt w formie cyfrowej, to zatem dokument, książka, raport, partytura nut czy czasopismo, które daje możliwość skorzystania z informacji w nim zawartej przez jak najszerszą grupę osób czytających, w możliwie największym stopniu.

Warto uświadomić sobie, że zarówno książki, jak i strony internetowe i aplikacje zaprojektowane z myślą o dostępności są zwykle bardziej przejrzyste i łatwiejsze w użyciu dla wszystkich użytkowników, niezależnie od ich potrzeb. Dobrze przygotowane E-booki pozwalają na szybkie przyswajanie treści i łatwe odnalezienie potrzebnych informacji, zwiększając tym samym swoją przydatność.

Dostępność na wyciągnięcie ręki

Jednym z najważniejszych aspektów cyfryzacji książek jest znaczne zwiększenie dostępności oferty wydawniczej kierowanej do jeszcze szerszej grupy odbiorców, do której mogą dołączyć także osoby z problemami ze wzrokiem. Tradycyjne książki w formacie Braille'`a są drogie w produkcji i zajmują dużo miejsca, co ogranicza do nich dostęp. Rzadko kiedy można je kupić, na ogół można jedynie wypożyczyć określone tytuły z przeznaczonych do tego bibliotek. Dzięki książkom cyfrowym, niewidomi mogą mieć dostęp do tysięcy pozycji wydawniczych za pomocą jednego urządzenia – smartfona, tabletu czy komputera. Książki te można czytać za pomocą syntezatora mowy lub przekształcać na tekst Braille'`a dzięki specjalnym urządzeniom, takim jak monitory Braille'`a (linijki brajlowskie). Obecnie najlepiej rozwiniętym pod względem funkcjonalności i darmowym programem odczytującym to, co znajduje się na ekranie komputera czy laptopa, jest program NVDA (NonVisual Desktop Access), używany na całym świecie.

Nowe technologie rozwijają się bardzo szybko, wzbudzając niepokój w tych, którzy nie śledzą technicznych nowinek, albo nie nadążają za wciąż pojawiającymi się zmianami. Dostępność cyfrowa sprawia, że mogą korzystać z nich wszyscy, bez względu na to, jak szybko ewoluują.

Równość w edukacji

Dostępna cyfryzacja książek odgrywa również kluczową rolę w edukacji, w tym szkolnej i uniwersyteckiej. Dzięki niej, uczniowie i studenci mogą korzystać z podręczników, lektur i materiałów edukacyjnych w formie cyfrowej, co ułatwia im naukę i pozwala na rozwijanie swoich umiejętności. Mogą szybko wyszukiwać informacje, robić notatki, a także łatwo poruszać się po tekście – co jest wyjątkowo ważne dla osób z ograniczeniami wzroku, gdyż tego typu czynności są trudne lub wręcz niemożliwe w przypadku tradycyjnych książek Braille'`a.

Niezależność i wygoda

Dla wielu osób, posiadanie cyfrowej biblioteki to synonim niezależności. Książki w tej formie zajmują stosunkowo niewiele miejsca na dysku, a ich liczba stale rośnie. Mogą oni samodzielnie decydować, co chcą czytać, kiedy i w jaki sposób. Osoby starsze, jak i te mające problemy z poruszaniem się, czy z innych powodów nie wychodzące z domu, mogą wreszcie sięgać po praktycznie nieograniczoną liczbę tytułów i to za pomocą kilku kliknięć myszki. Osobom niewidomym, praca z cyfrową wersją książki pozwala na zmianę tempa czytania, ustawienie odpowiedniego głosu w syntezatorze mowy, a także dostosowanie innych parametrów do indywidualnych potrzeb. To wszystko sprawia, że dla stale rosnącej grupy odbiorców, czytanie staje się przyjemnością, a nie wyzwaniem lub czymś, o czym można tylko pomarzyć.

Kultura i rozwój osobisty

Ze względu na słaby wzrok, lub jego brak, niewidoma osoba nie jest w stanie z taką samą intensywnością, jak osoba widząca, chłonąć i poznawać otaczający nas świat. Dopiero cyfryzacja tekstów i dostosowanie elementów graficznych do potrzeb tej grupy, otwiera jej szeroko drzwi do świata kultury i samorozwoju. Od dawna wiadomo, że sama tylko literatura odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu naszej tożsamości, poszerzaniu horyzontów i rozwijaniu wyobraźni. Dzięki cyfrowym książkom, coraz większa liczba osób, w tym osoby niewidome mogą odkrywać nowe światy i rozwijać swoje zainteresowania, na przykład dzięki dostępowi do czasopism, literatury specjalistycznej czy tematycznej. Cyfryzacja pozwala również na dużo szybszy dostęp do książek w różnych językach, co dodatkowo wspiera naukę języków obcych i poszerzanie wiedzy o innych kulturach.

Podsumowanie

Cyfryzacja książek to nie tylko techniczny postęp, ale przede wszystkim ogromny krok w stronę równości i dostępności dla wszystkich. Większe przyciski, czytelne czcionki, odpowiednie kontrastowanie kolorów - to wszystko ułatwia korzystanie z urządzeń zarówno osobom starszym, roztargnionym, mającym problemy z koncentracją, jak i tym, którzy mają problemy ze wzrokiem. Dzięki wdrożonej dostępności cyfrowej, wszyscy czytelnicy mogą jednakowo cieszyć się literaturą, edukować się i rozwijać.

W przypadku osób wykluczanych z tego procesu poprzez ograniczoną dostępność na przykład książek papierowych, odpowiednie przygotowanie E-booka, pozwoli w pełni korzystać z potencjału książki czy podręcznika. Wspieranie cyfryzacji książek oraz promowanie ich dostępności to działania, które przyczyniają się do budowania bardziej inkluzywnego społeczeństwa, w którym każdy ma równe szanse na rozwój i samorealizację.

Inwestycja w dostępność cyfrową to inwestycja w przyszłość, która przyniesie korzyści nam wszystkim.